Güneş çarpması özellikle yaz aylarında ve aşırı sıcaklardan meydana gelen bir rahatsızlık türüdür. Çocuk ve bebekler de dahil olmak üzere her yaştan bireyi etkileyen bu rahatsızlık, kalıcı hasarların görülmemesi için anında müdahale gerektirmektedir.

Güneş çarpması nedir?

Aşırı sıcak havalarda, özellikle Güneş ışınlarının dik açı ile geldiği yaz aylarında, vücut ısısı anormal seviyelere çıkabilir. Bu duruma güneş çarpması adı verilmektedir. Vücut mekanizmasını ve sistemleri olumsuz yönde etkiler.

Vücudumuz mevcut ısısını koruyabilmek için terler. Fakat terleme tam olarak gerçekleşmediğinde sodyum ve klor kaybına neden olur. Güneş çarpmasının en önemli nedeni ise nem oranından kaynaklanmaktadır. Daha çok sıcaklıklar 40°C’nin üzerindeyken görülen güneş çarpması, daha düşük sıcaklıklarda yüksek nem oranından dolayı baş gösterir.

Güneş çarpması belirtileri nelerdir?

Güneş çarpması söz konusu olduğunda ilk görülen belirti halsizliktir. Ayrıca yüksek ateş ve mide bulantısı gibi belirtilerde meydana gelebilir. Müdahale edilmediği durumlarda ise ateşin 40°C’nin üzerine çıkması ile güneş çarpmasına maruz kalan kişi havale geçirebilir. Güneş çarpmasında görülen en yaygın belirtiler;

Yüksek ateş ve ateşin 40°C'nin üzerine çıkması,

Deride kızarıklık meydana gelmesi,

Terleme olmaması,

Kalp çarpıntısı,

Düşük tansiyon,

Mide bulantısı ve kusma,

Şiddetli baş ağrısı,

Nefes almada zorluk çekme,

Bilinç kaybetme,

Yorgunluk ve uyuma isteği,

Ağızda ve dudaklarda kuruluk,

Cilt yüzeyinde kuruma,

Denge bozuklukları,

Yürümekte zorlanma,

Ruh hali dengesizlikleri,

Nöbetler ve hatta koma gibi belirtiler görülebilir.

4-5 yaşından küçük çocuklarda ve bebeklerde güneş çarpması belirtileri arasında ilk olarak yüksek ateş, mide bulantısı, uyku isteği görülmektedir.

Güneş çarpması tedavisi nasıl yapılır?

Güneş çarpmasında özellikle ateş 38.5°C'nin üzerinde ise mutlaka hastaneye gidilmesi gerekmektedir. Özellikle çocuklarda görülen güneş çarpmasına anında müdahale edilmelidir ve ilk 30 dakika oldukça önemlidir.

Güneş çarpması görülen hastaların ilk olarak vücut sıcaklıkları ve kan basınçları ölçülür. Vücut sıcaklığında rektal sıcaklık temel alınır. Hastanın elektronik, tuz ve sıvı düzeylerinin tespit edilir. Bunun için kan ve idrar tahlilleri yapılır. Sonuçlar doğrultusunda ise sıvı tedavisine başlanır.

Güneş çarpması nasıl geçer?

Güneş çarpması durumunda hastaya müdahale edilmediği takdirde kalıcı hasarlar ve hatta ölümcül sonuçlar meydana gelebilir. Daha önce de belirttiğimiz gibi ilk 30 dakika hayat memat meselesidir. Bu yüzden hastaya ilk yardım yapılması gerekmektedir. Kişi anında güneş ışığı ve sıcak havanın etkisinin olmadığı serin ve gölge bir alana taşınmalıdır. Hastanın yanına fazla yaklaşılmamalı, kıyafetleri çıkartılmalı ve bunalması engellenmelidir. Ferahlatan bir yiyecek olan salatalık yedirilebilir. Böylece içindeki ateşi bir nevi alacaktır.

Eğer hastada kusma varsa, yan yatırılması da ilk yardım sırasında önemli noktalardan biridir. Hastanın serinlemesi ve ateşinin düşmesi için kafa, göğüs ve koltukaltı gibi bölgelere soğuk kompres uygulanmalıdır. Kan akışının yönü ve tansiyonu yükseltmek amacıyla ayakları erden yüksek bir noktaya kaldırılmalıdır. Şayet bilinç kaybı yoksa su başta olmak üzere sıvı takviyesi yapılmalıdır.

Güneş çarpması durumunda asla yapılmaması gerekenler!

Günümüzde yanlış bilinen yöntemlerden biri de güneş çarpması yaşayan hastaya kolonya sürmek ya da koklatmaktır. Bunu asla yapmamanız gerekiyor çünkü kolonya alkol içermektedir ve aslında serinletmek yerine hastanın vücut ısısını daha da yükseltmektedir. Yine güneş çarpmasına maruz kalan hastaya katı yiyecekler verilmemeli, bilinci kapalı olan hastaya su içirilmeye çalışılmamalıdır. Bunlar yanlış uygulamalardır ve daha kötü sonuçlar doğurabilir.

Güneş çarpması etkileri nelerdir?

Güneş çarpmasının etkileri, kişinin sağlık durumuna, yaşına, güneşin altında geçirdiği zamana, hava sıcaklığının yüksekliğine göre değişmektedir. Güneş çarpmasına maruz kalan kişiler, hangi yaşta olursa olsun hemen müdahale edilmelidir. Müdahale etmeden önce mutlaka 112 aranmalı ve ambulans istenmelidir. Müdahale edilmediğinde ise etkiler ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Özellikle çocuklar söz konusu olduğunda kesinlikle daha dikkatli davranılmalıdır.

Güneş çarpmasından korunmak için neler yapılmalı?

Güneş çarpmasına maruz kalmamak için yapılabilecek pek çok korunma yöntemi vardır. Öncelikle;

Aşırı sıcak havalarda ve özellikle güneşin en dik açı ile geldiği öğle vakitlerinde dışarı çıkmamalı ve güneş ışınlarının altında kalınmamalıdır,

Güneş kremi gibi cildi koruyan ürünler kullanılmalıdır,

Özellikle baş korunmalı ve şapka kullanılmalıdır,

Çok sıcak havalarda ağır egzersizler yapmaktan kaçınılmalıdır,

Duş alımı ihmal edilmemelidir,

Açık renkte, ince ve hafif kıyafetler tercih edilmelidir,

Yağ oranı yüksek olan besinlerden kaçınılmalıdır,

En önemlisi de günde en az 2 litre su tüketilmelidir.