Diz eklemi kireçlenmesi belirtileri, tedavisi ve alınabilecek önlemler Sağlık Püf Nok

[GazaLi]

Diz eklemi kireçlenmesi çoğunlukla kadınlarda görülen ve yaşlanmaya bağlı olarak özellikle ağırlık taşıyan eklemlerde ortaya çıkan dejeneratif kemik doku hastalığıdır.

Hastalığın oluşumunda yıllar boyu süregelen dejenerasyona neden olan aktiviteler oldukça etkilidir. Bu stresler zaman içinde kıkırdak ve kemik dokuda hipertrofik değişikliklerle birlikte kemik hatlarında şekil bozukluklarına neden olur. Özellikle eklemlerde oluşan eklem boşluğunda daralma ve eklem yüzlerinde kemik çıkıntıların oluşması gibi deformiteler eklem biyomekanisini bozarak fonksiyonu olumsuz etkiler. Yapılan araştırmalara göre 65 yaş üzeri bireylerin %50 den fazlası, 75 yaş üzeri bireylerinse %80’e yakını osteoartritten etkilenir. Öte yandan Tüm osteoartrit hastalarının %25’i günlük yaşam aktivitelerini yapamamaktadır.

Belirtileri nelerdir?

Osteoartrit gelişiminde en sık diz ekleminde olmak üzere genellikle PIP, DIP, el başparmağında KMK eklemde, kalça, diz, ayak başparmağında MTP eklemde, servikal ve ya lumbar omurgada etkilenmeler görülebilir. Bu etkilenmeler; intraartiküler ya da ekstraartiküler hastalık ya da yaralanmalar sonucu eklemde kalan sekel sonucu ( romatoid artrit, kırık vs.), mesleki tekrarlayan hareketler sonucu oluşan dejenerasyon gibi kronik sebepler, metabolik hastalıklar (hipertroidizm, hemokronozis, okronozis vs.), nörolojik hastalıklar (şringomyeli vs.) sonucu ortaya çıkabilmektedir.

Nasıl tedavi edilir?

En sık rastlanan artrit tipi olan osteoartritin tedavisinde; ağrının azaltılması, fonksiyon kayıplarının engellenmesi ve mevcut eklem fonksiyonunun geliştirilmesi tedavi hedefleri olarak belirlenip tedavi programı kişiye özel planlanmalıdır.

İlaç tedavisinin dışında konservatif tedavi ve fizyoterapi yöntemleri de uygulanabilir. Hafif ve orta seviye osteoartritte düzenli olarak egzersiz yapılması ve kilo kaybı oldukça önemlidir. Semptomların yatıştırılmasında splintleme kullanılması fayda göstermektedir. Fonksiyonelliği artırmak için asistif cihazlara başvurulabilir.

Nonfarmokolojik tedavi bileşenleri olarak eğitim ve özyönetim ile eklem koruma stratejilerinin öğretilmesi, kendine bakım aktivitelerinin geliştirilmesi, bireyselleştirilmiş tedavi programı, sosyalizasyon, egzersiz ve kilo kaybı, su içinde ve karada hafif aerobik egzersizler, obez hastalarda diyetle kilo kaybı, eklem hareket açıklığı egzersizleri, manuel terapiyle kombine egzersizler, endurans egzersizleri, eklem kilitleme fonksiyonu olan kasların kuvvetlendirilmesi, denge egzersizleri, proprioseptif egzersizler, yardımcı cihazla yürüyüş yardımcıları, günlük yaşam aktiviteleri yardımcıları, diz brace, topuk kaması, başparmak splint, bantlama yöntemleri, tamamlayıcı tedaviler ile sıcak ajanlar uygulanabilir.

Akupunktur, thai- chi egzersizleri, yoga, cerrahi ile menisektomi, osteotomi, kalça ve diz protezleri önerilir. Semptomatik osteoartritte debridman ile artroskopi yapılması önerilmez.

Alınabilecek önlemler nelerdir?

Eklemler üzerinden taşınan ağırlığın azaltılması özellikle diz osteoartritinde semptomların gelişimini yavaşlatır. Bacak boyları farklıysa ayakkabı modifikasyonları kısa bacakta osteoartrit gelişimini engelleyebilir. Temel olarak D vitamini seviyelerinin düzenlenmesi osteoartrit gelişimi ve seyrinin regresyonunu sağlar.

Orta komorbid risk faktörleri; diyabet, hipertansiyon, ileri yaş, kardiyovasküler hastalıklar, depresyon, obeziteye bağlı fiziksel aktivite kaybı, gastrointestinal hastalıklar, depresyon, böbrek hastalıkları, yüksek komorbid risk faktörleri, gastro intestinal kanama, myokard infarktüs, kronik böbrek yetmezlikleri görülebilir.

Diz eklemi kireçlenmesinde hastanın ilk yakınması ağrıdır. Ağrı aktivite ile artar, genellikle istirahatle kaybolur. Merdiven inip çıkarken, oturup kalkarken diz ağrısı artar. Yük taşıma ve yürümeyle de ağrı artabilir ve hasta ağrı nedeniyle oturup dinlenmek zorunda kalabilir. Meteorolojik değişimler de ağrıyı artıran faktörlerdendir. Ağrıyla birlikte fakat daha az sıklıkta olan ikinci yakınma eklem tutukluğudur. Aktiviteyle kısa sürede geçer. Hasta hareketle eklemlerinden gelen kıtırtı, kütürtü şeklindeki sesten ve şişlikten de yakınabilir. Baston ve koltuk değneği istirahati sağlamanın yanında o dize binen yükü de azaltacak ve yaşlı hastaların dengede durmasına yardımcı olacaktır. Osteoartritik dizli hastaların çoğu şişmandır. Fazla kilolar diz eklemi üzerine binen yükü artırır, bu da ağrıya neden olabilir. Hastalar ayakta durmaktan ziyade koltukta oturarak çalışmalı, çömelme ve diz çökmeden kaçınmalıdır. Kas gücünü artırmak ve eklem çevresindeki kasların erimesini engellemek için egzersizlerden yararlanılır. Fizik tedavi eklem mobilitesini artırmanın yanında ağrıyı da azaltır.



Doç. Dr. Kerem Alptekin