Astımla ilgili belirtilerin ortaya çıkması astım krizi veya astım atağı olarak bilinir. Astım krizi deyimi daha çok, ağır ve hastane tedavisini gerektirecek ciddi durumlar için kullanılır. Ancak, nefes açıcı spreylerin birkaç kez kullanılmasıyla geçecek kadar hafif astım krizleri de olabilir. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta, Mynet okurları için yazdı.

Astım krizleri çok ani olarak başlayabileceği gibi, birkaç gün içinde yavaş yavaş da gelişebilir.

ASTIM KRİZLERİNİN TİPİK ÖZELLİKLERİ

-Astım krizlerinin üç temel özelliği vardır:
-Havaların değişken olduğu dönemlerde daha sık görülür.
-Belirtiler gece sabaha karşı şiddetlenir.
-Krizleri doğuran çeşitli faktörler vardır: Alerjenler, sigara dumanı, viral enfeksiyonlar, keskin kokular...gibi.

ASTIM KRİZLERİNİN ÖNCÜ BELİRTİLERİ

Bazı hastalar astım krizinin başlayacağını önceden hissedebilirler. Birçok hastada, boğazda yanma, hapşırık krizleri, burun tıkanıklığı, su gibi burun akıntısı, gıcık şeklinde öksürük gibi burun ve boğazla ilgili öncü belirtiler vardır. Burun, çene, ense ve saçlarda kaşıntı hissi de astım krizlerine öncülük edebilir. Bazı astımlılar ise enseme, kol, bacak ve sırtta kızarma, terleme ve ağrı gibi belirtileri kriz habercisi olarak bildirmişlerdir.

Özellikle, çocuklardaki astım krizlerinde nezle, farenjit... gibi üst solunum yollarının viral enfeksiyonlarının çok büyük önemi vardır. Çocuğun önce burnu akar, hapşırır veya boğazı ağrır ve hemen o gece veya ertesi gün öksürük, hırıltı, nefes darlığı... şikayetleri başlar.

ASTIMIN DERECELENDİRİLMESİ

Astımın belirtilerinin ağırlığı ve görülme sıklığına göre üç derecesi vardır.

-Hafif astım: Hastalar günlük olağan etkinliklerini rahatlıkla yapabilirler, ancak ağır eforlarda zorlanma olabilir. Haftanın 1-2 günü ilaç tedavisi ile düzelen belirtiler vardır. Geceleri gelen astım krizleri ayda 1 veya 2'den fazla değildir.

-Orta derecede astım: Öksürük ve hırıltılı solunum her gün olmasa bile uzun süreli olarak hep vardır. Haftada en az 1-2 kere yoğun ilaç tedavisini, yılda 2 kez de hastanede tedaviyi gerektirecek kadar ağırlıkta krizler olur. Bu hastalarda, haftanın birçok gününde gece uykudan uyandıran nöbetler de vardır.

-Ağır astım: Öksürük ve hırıltılı solunum bazen çok şiddetlenerek her gün vardır. Bu hastaların her 3-4 ayda bir hastaneye yatırılarak ve bazen de yapay solunum uygulanarak tedavileri gerekir. Hemen her gece uykudan uyandıran astım krizleri görülür, hatta çoğu günler uyumak hiç mümkün değildir. Günlük hareketler de ileri derecede kısıtlanmıştır.

AĞIR ASTIM KRİZİ NASIL ANLAŞILIR ?

Bazı astım krizleri hastanın yaşamını tehlikeye sokacak kadar ağır olabilir. Böyle hastaların bir an önce hastaneye kaldırılmaları gerekir. Bu ağır krizler, çoğu kez, düzenli tedavi görmeyen hastalarda yavaş yavaş gelişir. Bazen de, birkaç saat, hatta birkaç dakika içinde bile ağır astım krizleri gelişebilir.

Hem hastalar ve hem de yakınları tarafından iyi bilinmesi gereken ağır astım krizinin başlıca belirtileri şunlardır:
-Dudaklarda, tırnak yataklarında ve dilde morarma olması
-Şuur bozukluğu, uyuklama hali
-Nefes alma sayısının dakikada 25' ten fazla olması
-Göğüs duvarı ile karın duvarı hareketlerinin uyumsuz olması
-Kalp atışlarının (nabzın) dakikada 120' den fazla olması
-Nefes alırken kaburga aralıklarının içeriye doğru çekilmesi
-Kolları bir yere dayayarak ve yardımcı solunum kaslarını kullanarak solunum yapılması
-Konuşurken kısa bir cümleyi bile bir kerede söyleyememek
-Kan basıncının çok yükselmesi veya giderek düşmeye başlaması
-Hastanın aşırı bir korku ve panik içinde olması, terlemesi.