Covid 19 aynı zamanda bir kalp damar hastalığı

''Hemen her gün Kovid-19 ile ilgili yeni bir araştırma ve düşündürücü sonuçlar ile karşılaşmaktayız. Elde edilen veriler, Covid-19’a tek başına bir akciğer hastalığı veya zatürre (‘pnömoni’) gözüyle bakmanın doğru olmadığı gösteriyor. Ortaya çıkan sonuçlar bunun aynı zamanda bir miyokardit ve damar içi pıhtılaşma ile seyreden bir kalp damar hastalığı olduğunu gösteriyor. Kovid-19'un vücuda etki sürecinde virüs hücrelerin içine 'ACE2' adı verilen özel dikensi proteinler/kapılar yoluyla girer ve bağışıklık moleküllerine bağlanırlar. Bağışıklık sisteminde aşırı bir yangı (‘enflamasyon’) durumuna yol açabilirler. Bunun sonucunda hücrelerin içinden dışarıya aşırı düzeyde enflamasyon maddeleri (‘sitokin’ ve ‘kemokin’) çıkar. Bu maddeler, damarların içindeki tabakayı önce uyarır, ardından tahrip edip iş göremez hale getirir. Sonuçta damar içinde kan koyulaşır ve farklı boyutlarda kan pıhtıları oluşup damarları tıkar.

Gizli ve belirtisiz tehlikenin adı: Miyokardit (Kalp kası yangısı)

Covid-19’u belirtisiz geçirenlerin çoğunda, yıllarca sinsi biçimde uykuda kaldıktan sonra kendini gösteren miyokardit (‘kalp kası yangısı’) tablosunun ortaya çıkma olasılığı bulunuyor. Miyokardit’e özel belirtiler yoktur ve bu hastalığın gelişmeye başladığı kişilerin çoğunda hiçbir belirti gözlenmez. Miyokardit, kalp kasında aşırı bağ dokusu artışına (fibrosis) yol açabilir. Bu da yıllar sonra, kalbin kasılma yeteneğini kaybetmesi ile kendini gösteren ‘kalp yetmezliği’ olarak karşımıza çıkar. Geçirilen virüs enfeksiyonlarının bu tabloda rol oynadığına ilişkin somut kanıtlar mevcuttur. Dahası, miyokardit çocuklarda da gelişebilir.

Almaya'daki bir araştırmada, iyileşenlerin %60'ında görüldü

Pandeminin ilk dönemlerinden itibaren, Kovid-19’un kalp ve damarları etkilediğine dair bulgular mevcut. Çin kaynaklı bir araştırmada, hastaneye yatırılmış olan Kovid hastalarının %20’sinde kalp hastalığı geliştiği ve yoğun bakıma yatırılanların %31’inde damarlar içinde pıhtıların saptandığı gösterilmiştir. Almanya’da 100 hasta üzerinde yapılan bir çalışmada, Kovid-19 geçirip iyileşenlerin %60’ında kalp kasında yangı olduğu bildirilmiştir. Diğer yandan, kalp ve damar hastalığının, Kovid-19’un ciddi bir göstergesi olduğu; doğrudan virüsün yarattığı bir enfeksiyon şeklinde olmadığı; kanın aşırı koyulaşmasına bağlı bir damar tıkanıklığı şeklinde geliştiği söylenmektedir.

Kovid-19 sporcularda bile miyokardite sebep olabiliyor

Yakın dönemde, Amerika’da yapılan bazı çalışmaların sonuçları, ilginç verileri içermekte. Bir çalışmada, Kovid-19 testleri pozitif çıkan atletlerin %15’inde miyokardit tespit edilmiştir. Bunlar genç, çok hafif hastalık belirtileri gösteren veya belirtisiz bireylerdir. Diğer bir çalışmada, kalp hücrelerinin de ACE2 ürettikleri ve böylelikle virüse kapı açtıkları gösterilmiştir. Böylelikle virüsün kalpte, sadece damarlar içinde yarattığı pıhtılar yoluyla dolaylı olarak değil, doğrudan yıkım etkisi yarattığı da kanıtlanmıştır. Farklı bir çalışmada ise, belirti göstermeyen Covid-19 hastalarında da akciğer bulgularının varlığı gösterilmiştir.

Kovid-19'un gerçek etkilerini zamanla göreceğiz...

Covid-19 konusunda karşımıza her gün çıkan yeni bilgilerin bir kısmı somut verilere dayalı iken, önemli ölçüde bilgi kirliliği de mevcuttur. Hastalığın bebeklerde, çocuklarda ve sağlıklı bireylerde görülmediği veya çok hafif geçtiği yönündeki ilk açıklamalar, artık geçerliliğini yitirmiş gözükmektedir. Benzer biçimde, 'hastalığı hafif geçirip, bağışıklık oluşması ve böylelikle bir daha Kovid-19 olmama' tezi de tarihe karışmıştır. Covid-19'un, 5-10 yıllık bir gelecekte yaratacağı etkileri konusunda kesin yorum yapmak için zaman henüz çok erkendir. Kalp kası tutulumu da, hastalık sonrası olası etkiler arasında yer alacak gözükmektedir. Bu aşamada tek söylenebilecek, covid-19'u geçirenlerde, ortada başka bir somut neden bulunmazken, herhangi bir tarihte, kalp yetersizliği saptananlarda, sorunun kaynakları arasında Kovid-19'in düşünülmesi gereğidir.