SARS-Cov-2 virüsünün neden olduğu Kovid-19 enfeksiyonunun klinik çeşitliliğinin asemptomatik tutulumdan hayatı tehdit eden komplikasyonlara kadar geniş bir klinik yelpazeye sahip olduğunu belirten Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Manolya Kara, çocuklarda hastalığın seyrinin daha hafif gözlenmekle birlikte, bazılarında iltihabi sürecin aşırı yanıt vermesi durumunun (hiperinflamasyon) gelişebildiğini söyledi.

Belirtiler 4-6 hafta sonra ortaya çıkıyor

Hiperinflamasyon tablosuna en iyi örneğin, çocuklarda Kovid-19 enfeksiyonu sonrası geliştiği tanımlanan, kısaca MIS-C olarak adlandırılan multi sistem inflamatuar sendrom olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Manolya Kara, bu sendromda çocuklarda aktif Kovid-19 enfeksiyonundan yaklaşık 4-6 hafta sonra gelişen yüksek ateş, bulantı, kusma, ishal, gözlerde kızarıklık, vücutta döküntü, daha ağır olgularda ise ani gelişen kalp yetmezliği ve şok tablosunun gözlenebildiğini ifade etti.

MIS-C görülen çocuklarda laboratuvar incelemesinde iltihabi belirteçlerde artış saptandığının altını çizen Kara, Hastalar klinik durumun ağırlığına göre çeşitli anti-inflamatuar tedavilere ihtiyaç duyarlar. MIS-C sendromuna ilişkin bilgi ve tecrübelerimiz arttıkça, hastalığın sonuçları dünya genelinde yüz güldürücü olmaya başlamıştır diye konuştu.

Yorgunluk, uzamış öksürük ve baş ağrısına dikkat

Multisistem inflamatuar sendromun dışında son aylarda erişkinlerdekine benzer şekilde çocuk hastaların da aktif Kovid-19 enfeksiyonu sonrası Uzamış Kovid olarak adlandırılan çeşitli bulgular gösterdiğine dikkat çeken Doç. Dr. Manolya Kara, şunları söyledi:

Erişkin hastalarda Kovid enfeksiyonundan sonra yorgunluk, baş ağrısı, solunum zorluğu, bilişsel bozukluklar, koku ve tat kaybı, depresyon, cilt döküntüsü ve gastrointestinal sistem yakınmalarının (mide bulantısı, karın ağrısı gibi) devam ettiği bildirilmektedir. Çalışmalarda öksürük, göğüs ağrısı, solunum sıkıntısı ve yorgunluğun 3 aydan uzun süre devam edebildiği gösterilmiştir. Benzer şekilde, hafıza güçlüğü, konsantrasyon kaybı, anksiyete ve depresyon gibi rahatsızlıkların haftalar hatta aylarca sürdüğü izlenmiştir. Hastaların yarısından fazlası hayat kalitelerinde belirgin azalma olduğunu ifade etmektedir.

Öksürük 3 aya kadar uzayabilir

Literatürde çocuk hastalarda uzamış Kovid sendromuna ilişkin verilerin erişkinlerden daha az olduğuna vurgu yapan Doç. Dr. Manolya Kara, bu durumun küçük çocuklarda mevcut yakınmaların ifade edilememesinden kaynaklanıyor olabileceğini söyledi. Özellikle sorulduğunda ailelerin hastalanan çocuklarının bir kısmında hastalık sonrasında günlük aktivitelerinin azaldığını, çabuk yorulmanın, çarpıntı ve/veya efor sırasında öksürük yakınmalarının olduğunu tarif ettiğini belirten Doç. Dr. Manolya Kara, "Çocuk hastalara ilişkin yayınlarda, erişkinlere benzer şekilde yorgunluk, uyku bozukluğu, konsantrasyon ve öğrenme güçlüğü gibi çeşitli psikiyatrik bozuklukların bir süre daha devam ettiği bildirilmiştir. Özellikle altta yatan alerjik ya da kronik akciğer hastalığı gibi yatkınlığı olan çocuklarda Kovid-19 enfeksiyonu sonrası 3 aya kadar uzayabilen öksürük gözlenmektedir" dedi.

Okula gittikleri günlerde azalma oluyor

Ergenlik dönemindeki çocukların Kovid-19 enfeksiyonundan sonraki 3 aylık süreçte fiziksel aktivitelerini kısıtladığı, okula gittiği günlerde azalma olduğu ve bir kısmının yorgunluk ve halsizlik şikayetlerini gidermek için vitamin desteği kullandığının saptandığını işaret eden Doç. Dr. Manolya Kara şu ifadeleri kullandı:

Bir kısım hastada kas ve eklem ağrısı, mide bulantısı, karın ağrısı gibi gastrointestinal sisteme ilişkin yakınmalar, cilt döküntüleri ve saç dökülmesi bildirilmiştir. İtalyada devam etmekte olan bir çalışmada 6-12 yaş arası virüsle karşılaşmış çocuklarda yüzde 42,6ya varan oranda mevcut bulgulardan en az birinin 120 günden daha uzun sürdüğü tespit edilmiştir. İngilterede (Birleşik Krallık) yürütülen diğer bir çalışmada 2-11 yaş arası çocukların yüzde 12,9u, 12-16 yaş arası çocukların yüzde 14,5inde enfeksiyondan sonraki 5. haftada şikayetlerin hâlâ devam ettiği gözlemlenmiştir.

Öğrenme güçlüğü ve konsantrasyon kaybına yol açıyor

Çocuklardaki Covid-19 hastalık yükü ve sonrasındaki uzamış Kovid bulguları göz önüne alındığında önümüzdeki aylarda okulların açılmasının bu bulguları ne derece etkileyeceği, devam eden öğrenme güçlüğü, konsantrasyon kaybı, uykusuzluk gibi psikiyatrik bozuklukların ders başarısı üzerine etkisinin uzmanları kaygılandırdığını sözlerine ekleyen Doç. Dr. Manolya Kara, "Kovid-19 enfeksiyonu sonrası Uzamış Kovid bulguları sergileyen çocukların gerek psikolojik gerekse fiziksel rahatsızlıklarının multidisipliner olarak incelenmesi ve bu konuda desteklenmeleri önem taşımaktadır" diye konuştu.