Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Hüseyin Sevim, çocuklarda sıkça görülen ve büyümelerini etkileyen demir eksikliği anemisine ilişkin aileleri uyardı.

Dr. Hüseyin Sevim, halk arasında kansızlık olarak bilinen aneminin bir hastalık değil, çeşitli hastalıkların klinik bir bulgusu olduğuna dikkati çekerek “Her aneminin tedavisi aynı değildir, farklıdır. Anemi saptanınca neden kaynaklandığını biz hekimler araştırırız, sebebini bulunca da ona yönelik tedavi veririz. Bir kişide anemiyi saptamak için öncelikle artık her yerde yapılabilen kan sayımı (Hemogram) yaparız. Kan sayımında, kırmızı küre, hemoglobin ve hematokrit değerlerine bakarak anemi olup olmadığına karar veririz” dedi.

Çocuklarda demir eksikliği belirtileri nelerdir?

Aneminin çocuklarda en sık nedeninin demir eksikliği anemisi olduğuna işaret eden Dr. Sevim, belirtilerini şu şekilde sıraladı: “Büyümenin hızlı olduğu ilk 2 yıl ve ergenlik döneminde özellikle kız çocuklarında demir eksikliğini sık görürüz. Öncelikle kilo ve boyda uzama yavaşlar. Akranlarından geri kalırlar. Emekleme ve yürümede gecikirler. Demir eksikliği anemisi bulunan çocukta iştahsızlık, halsizlik, gelişmede, zekâ düzeyinde yavaşlama olur, dikkat dağınıklığı, sinirlilik gelişip, okul başarısı düşer. Uyku düzeni bozulur. 3 yaşında küçüklerde bayılma (katılma nöbeti) gelişebilir. Ten rengi açık sarıya döner, pembeliğini kaybeder. İleri aşamalarda, cilt bozuklukları tırnaklarda kırılmalar, soyulmalar başlar, dilde ve ağızda yaralar çıkar. Çocuk hırçınlaşır. Büyük çocuklarda çabuk yorulma, nefes darlığı gelişir.

Pika alışkanlığı nedir, nasıl gelişir?

Bazı çocuklarda pika dediğimiz kağıt, toprak, kömür gibi yenmeyecek maddeleri yeme alışkanlığı gelişir. Geç kalınırsa zeka düzeyindeki gerilik kalıcı olur. Bağışıklık sistemi görevini tam yapamaz. Vücut direnci düşer, sık sık hastalanır.”



Demir eksikliği olan çocuklar neler yemeli?

Dr. Hüseyin Sevim, ileri seviyedeki demir eksikliğinde kalp yetmezliğinin meydana gelebileceğini belirterek şu tavsiyelerde bulundu: “Kanın oksijen taşıma kapasitesi düşünce kalp aşırı çalışmaya başlar, kalp büyür, yorulur ve yetmezlik gelişir. Bu çocukların düzenli ve dengeli beslenmesi oldukça önemlidir. Özellikle demirden zengin gıdaları ihmal etmemek gerekir. Çocuklarımız için en tehlikeli durum demirden fakir karbonhidrattan zengin aperatif ve fast food tarzı beslenme ile2 yaş altında yoğun inek sütü verilmesidir. Emziren annede demir eksikliği varsa mutlaka tedavi edilmeli. Demirden zengin en önemli besin grubu kırmızı et ve sakatatlardan özellikle karaciğerdir. Bu nedenle köfte, sucuk, karaciğer, dalak, yürek, haşlama, salam, sosis gibi kırmızı et çeşitleri, balık, tavuk, pekmez, tahin, yumurta sarısı, kuru fasulye, nohut, mercimek, ıspanak, roka, kabak çekirdeği, fındık, ceviz, Antep fıstığı, üzüm, kayısı gibi gıdalar tüketilmeli.

Et yemeyen çocukta demir eksikliği ortaya çıkıyor

Et yemeyen çocukta demir eksikliği gelişme ihtimali son derece yüksektir. Eti sevmeyen çocuklarda çorbalara kıyma olarak ilave edilebilir. Özellikle 6 ay-2 yaş arasında kıymalı tarhana çorbası çok faydalıdır. Yemekler içindeki eti sevmeyen çocuklarda ızgara olarak özellikle köfte verilebilir. Sucuk, salam ve sosis demirden zengindir, ancak katkı maddesi olduğundan tercih etmiyoruz. Bu grupta pastırma tercih edilebilir.”

Kan ilacı vermek yerine pekmez yedirilirse ne olur?

Ailelerin kansızlığı olan çocuklarına kan ilacı yerine pekmez yedirmesinin oldukça yanlış olduğuna dikkati çeken Dr. Sevim, şöyle devam etti:

“Pekmezdeki demir miktarı kan ilacındaki demir miktarından oldukça azdır. Hiçbir zaman pekmez, dut, üzüm, kan ilacı ve kımızı etin yerini alamaz. Pekmez kan yapıcı özelliğin yanı sıra bağışıklık güçlendirici özelliği de olduğundan verilmeli ancak dediğim gibi kan ilacının alternatifi değildir. Bu nedenle aşırı tüketilmemeli. Aşırı süt ve çay tüketimi, pirinç, patates, beyaz ekmek gibi karbonhidrat ağırlıklı beslenmede demir eksikliğine yol açabilir. Ergenlik dönemindeki kız çocukları regl nedeniyle kan kaybı yaşarlar. Bu dönemde beslenmelerine özen göstermek gerekir. Belirli aralıklarla kan sayımı yapılarak demir eksikliği varsa tedavi edilmeli. 4-12 ay arası süt çocuklarına da koruyucu amaçlı demir damlası mutlaka verilmeli. C vitamini bağışıklığı güçlendiren ve demir emilimini artıran bir vitamindir. Vücutta depolanmaz, her gün alınması gerekir. Bu nedenle portakal, mandalina, greyfurt, limon, yeşil biber, brokoli, kırmızı lahana, yeşil yapraklı taze sebzelerin hepsi (marul, tere, roka, maydanoz), kuşburnu, çilek gibi C vitamininden zengin meyve sebze tüketilmeli. Çocuk hangilerini seviyorsa o tercih edilmeli, baskı yapılmamalı.”